Eş Şebab Somali’deki hakimiyetini her gün daha da sağlamlaştırıyor
Mohamed Gabobe ve Jason Burke | The Guardian | Tercüme: Mepa News
Temmuz ayı başlarında bir gece Maryan Abdikadir Geedi, Somali’nin Hiran bölgesindeki Mokokori kasabasında bulunan küçük dükkanını terk etme zamanının geldiğine karar verdi.
Eş Şebab’ın son zamanlarda elde ettiği hızlı kazanımları duymuş olmasına rağmen, 46 yaşındaki kadın bölgede kalmayı umuyordu. Geedi 2013 yılında evlendiğinden beri Mokokori’nin kontrolünün defalarca el değiştirdiğini görmüş.
Geedi, “Tıpkı yağmurun gelip gitmesi gibi Mokokori’nin kontrolü de el değiştiriyordu ama bu kez durum farklıydı” diyor.
Eş Şebab, Şubat ayında başlattığı saldırıdan bu yana Somali’nin büyük bir bölümünü kasıp kavurdu ve 2023 yılında ABD ve Türkiye’nin hava desteğiyle hükümet güçleri ve müttefik aşiret milislerinden oluşan koalisyona kaybettiği tüm toprakları geri aldı ve üzerine daha fazlasını da ekledi.
Temmuz ayında çatışmalar başkent Mogadişu’nun 40 kilometre yakınına kadar ulaşmıştı. Bazı gözlemciler başkentin de düşebileceğini tahmin ediyordu.
“Korku çok büyüktü. Eş Şebab’ın ilerlediği haberleri yayılmaya başladı. Korku dayanılamayacak kadar artınca ayrılmaya karar verdim” diyen Geedi, kocası ve dokuz çocuğuyla birlikte 90 kilometre uzaklıktaki Buloburde kasabasına doğru yola çıktı.
Son haftalarda cephe hatları istikrara kavuşmuş olsa da hükümet güçleri halen savunmada. Mogadişu’da bir inşaata dayalı yapılaşma patlaması yaşanıyor ve artık çok az kişi başkentin Eş Şebab tarafından ele geçirilebileceğine inanıyor.
ABD, Eş Şebab ve Somali’deki diğer silahlı gruplara karşı hava saldırılarını yoğunlaştırmış olsa da Washington, Donald Trump’ın ilk döneminde geri çekilen yüzlerce özel kuvveti geri göndermeyeceğinin sinyalini verdi.
Bunun yerine Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Uganda gibi ülkeler son yıllarda asker, eğitim ya da hava desteği verirken Afrika Birliği misyonu da binlerce asker göndermeye devam ediyor. Mısır da şimdi büyük bir birlik gönderiyor.
Analistler, bu destek olmadan hükümet güçlerinin çökeceğini söylüyor.
Mogadişu merkezli bir düşünce kuruluşu olan Balqiis’in bölgesel güvenlik analisti Samira Gaid, “Bu stratejik bir çıkmaz” dedi ve ekledi: “Eş Şebab Mogadişu’yu almakla ilgilenmiyor. Çok sayıda küçük kenti ve kırsal alanların çoğunu kontrolleri altında tutuyorlar. Bir süredir burada sıkışıp kaldık… ve hükümet yabancı birliklerin sağladığı avantaja sahip olduğu sürece de sıkışıp kalacağız.”
Eş Şebab’ın son saldırısının başarısı, parçalanmış güvenlik güçlerinin ve 2022’de iktidara geldikten sonra silahlı gruba karşı “topyekûn savaş” sözü veren Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud hükümetinin moraline önemli bir darbe indirdi.
Beledveyne şehrinde yaşayan 42 yaşındaki bir Somali Ulusal Ordusu gazisi, “20 arkadaşımı [asker arkadaşımı] kaybettim ve savaşta iki kez yaralandım” dedi.
“Beera Yabaal, Aboorey, Yasooman, Mabaax, Ceel Qooxle, Adan Yabaal, Masjid Cali Gaduud ve Daaru Nicma’da savaştım. O zamandan bu yana geçen süre içinde tüm bu bölgeler Eş Şebab tarafından yeniden ele geçirildi” dedi ve ekledi: “Eş Şebab savaşçıları ölürlerse cennetin onları beklediğine inanırken, çoğu asker … yetersiz maaşlarını alıp ailelerine dönmek istiyor.”
Gazi, Eş Şebab’ın son aylarda elde ettiği hızlı kazanımlardan endişe duyduğunu ancak grubun ilerleyişini durdurmak için şimdi bir şey yapılmazsa daha kötüsünün geleceğinden korktuğunu söyledi.
“Şimdi [Eş Şebab] Hiran’daki stratejik kasabaları ele geçirerek savaşçılarını ve malzemelerini [ülkenin dört bir yanına] taşıyabilecek bir lojistik avantaj elde etti. Bu durum güney ve orta Somali’de daha pek çok bölgenin düşme riskiyle karşı karşıya kalmasına yol açıyor. Hızlı hareket ediyorlar” dedi.
Gözlemciler militanların son dönemdeki başarısının ana nedeni olarak hükümetin zayıflığına işaret ediyor.
Londra’daki Chatham House’da Doğu Afrika uzmanı olan Ahmed Soliman, “Eş Şebab’ın sahadaki durumu her zaman genel siyasi ve güvenlik ortamı tarafından belirlenir ve şu anda bu oldukça kötü” dedi ve ekledi:
“Ülkede gerçekten büyük bölünmeler var ve bunlar federal hükümetin, güçlerinin ve uluslararası güçlerin terörle mücadele çabalarını koordine etmesini çok zorlaştırıyor. Eş Şebab şu anda çok parçalı bu siyasi ortamdan faydalanıyor.”
Soliman, Somali’deki yıllık 160 milyon dolarlık Afrika Birliği gücü için daha fazla fon sağlanmasının da belirsiz olduğunu ve bunun “operasyonlar üzerinde etkisi olduğunu” söyledi.
Mokokori’nin düşmesinden üç hafta sonra Eş Şebab’ın stratejik Mahaas kasabasını ele geçirmesi ülke genelinde şok etkisine neden oldu.
“Geçen her günle birlikte daha fazla insan şehri terk etmeye başladı. Evler terk edilmiş, dükkanlar ve pazarlar boş bırakılmıştı” diyor 37 yaşındaki Nimo Abdi Barre.
Nimo, kocası ve altı çocuğuyla birlikte, Hirshabelle eyaletinin başkenti Beledveyne şehrine doğru giden bir kamyona otostop çekebildikleri şehrin dış mahallelerine kadar yürüdü.
“Çocuklarım kusuyor ve çığlık atıyorlardı. Yolda el yapımı patlayıcı ve kara mayını korkusu bu durumu daha da kötüleştirdi. Allah’a olan inancım sayesinde bunu atlattım” dedi.
Nimo, hükümetin şimdiye kadar başarıyla savunduğu Beledveyne’de kaldı.
“Burada ailemle birlikteyim ama aynı zamanda kendi topraklarınızda mülteci gibi hissetmekten daha kötü bir şey yok” dedi ve ekledi: “Evime dönmek istiyorum ama bunun nasip olup olmayacağını zaman gösterecek.”
Kaynak: Mepa News